(էջ 2)՝
««Կովկասյան հարևանություն. Թուրքիան և հարավային Կովկասը», Երևան, Կովկասի ինստիտուտ, 2008. 148 էջ։
Սույն հատորը կենտրոնանում է այն դերակատարությունների վրա, որ խաղում են Թուրքիան և Հարավային Կովկասի երկրներն ու չճանաչված միավորները տարածաշրջանային ինտեգրման և տարածաշրջանի էթնոքաղաքական հակամարտությունների կարգավորման վրա։ Այս վերլուծական նյութերի հիմքում ընկած են 2008 թվականի օգոստոսի 1-4-ը Ստամբուլում՝ Կովկասի ինստիտուտի կազմակերպած գիտաժողովում կարդացված զեկուցումները, որոնք ներկայացրել են անկախ փորձագետները Թուրքիայից, Հայաստանից, Ադրբեջանից, Վրաստանից, Աբխազիայից, Լեռնային Ղարաբաղից և Հարավային Օսիայից։
[“Caucasus Neighborhood: Turkey and The South Caucasus”. Yerevan: CI, 2008. – 146 p.
The Volume focuses on the roles played by Turkey and the countries and unrecognized entities of the South Caucasus in regional integration and the management of the region’s ethnopolitical conflicts. The analytical papers are based on presentations made at a CI-organized in Istanbul on August 1-4, 2008 by independent experts from Turkey, Armenia, Azerbaijan, Georgia, Abkhazia, Nagorno-Karabakh and South Ossetia.]
Խմբագիր՝ Ալեքսանդր Իսկանդարյան
Խմբագրակազմի անդամներ՝ Նինա Իսկանդարյան, Սերգեյ Մինասյան, Վիտալի Կիսին:
Տիտղոսաթերթը պատրաստեց Մատիտը՝ www.matit.am
Տիտղոսաթերթի լուսանկարը՝ Իննա Մխիթարյանի
Էջադրումն արեց Կոլլաժը՝ www.collage.am
[Edited by Alexander Iskandaryan
Editorial team: Nina Iskandaryan, Sergey Minasyan, Vitaly Kisin
Cover design by Matit www.matit.am
Cover photo by Inna Mkhitaryan
Layout by Collage www.collage.am]
ISBN 978-99941-2-220-2
© 2008 Կովկասի ինստիտուտ
[© 2008 by the Caucasus Institute]
Այս հատորի հրատարակությանն օժանդակել են Միացյալ ազգերի կազմակերպությունը և Շվեյցարիայի Զարգացման և համագործակցության գործակալությունը
[The publication of this volume was supported by the United Nations and the Swiss Development and Cooperation Agency]
(էջ 5)՝
«Այս գիրքը ժողովածու է, որում ընդգրկված են 2008 թվականի օգոստոսի 1-4-ը Ստամբուլում կայացած «Կովկասյան հարևանություն. Թուրքիան և հարավային Կովկասը» թեմայով գիտաժողովի նյութերը։ Գիտաժողովին մասնակցում էին Թուրքիայի և Հարավային Կովկասի երկրների հասարակական կազմակերպությունները, ներառյալ երեք միջազգայնորեն ճանաչված պետություն և երեք չճանաչված միավոր։ Մասնակիցները ներկայացրեցին իրենց զեկույցները և գնացին տուն, իսկ երեք օր անց սկսվեց պատերազմ Հարավային Օսիայում»։
[This book is a collection of papers from the conference entitled “Caucasus Neighborhood:Turkey and the South Caucasus” which was held in Istanbul on August 1-4,2008. It’s participants were NGO actors from Turkey and various parts of the South Caucasus, including the three internationally recognized republics and three unrecognized entities. Participants made their presentations and went home; three days later, war began in South Ossetia.]
(էջ 124)՝
«Մյուս կողմից, թուրքական իշխանությունները նույնպես հաղորդել են իրենց կամքը բնականոնացնելու հարաբերությունները Հայաստանի հետ, բայց նրանք առաջադրել են մի շարք հետևյալ նախապայմանները.
…- Դադարացնել «ցեղասպանության» քարոզարշավները»։
[“On the other hand, Turkish authorities have also conveyed their will to normalize relations with Armenia, but they have introduced some preconditions as follows:
… – To call off “genocide” campaigns.”]
(էջ 124)՝
«Մնացած նախապայմանները, ինչպիսիք են սահմանի ճանաչման խնդիրը և «ցեղասպանության» չհիմնավորված պնդումները, նույնպես խնդրահարույց են»։
[The remaining preconditions such as the recognition of the border issue and the “genocide” claims are also problematic.]
(էջ 125)՝
«Այս ուսումնասիրությունը փորձելու է բացահայտել այն նուրբ խնդիրները, որոնք երկու երկրները փորձում են հաղթահարել, ինչպիսիք են Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը, տարածքային ամբողջականության ճանաչումը և փակ ցամաքային սահմանի խնդիրներն են, և, ի վերջո, «ցեղասպանության» չհիմնավորված պնդումները»։
[…the study will try to identify the intricate problems that both countries try to get over, such as the Nagorno-Karabakh conflict, the recognition of territorial integrity and the closed land border issues and finally, the “genocide” claims.]
(էջ 127)՝
«Ի լրումն այն բացասական ազդեցության, որ ունեին սահմանի խնդիրը և Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը, «ցեղասպանության» չհիմնավորված պնդումները Ռոբերտ Քոչարյանի իշխանության գալուց հետո և հայկական Սփյուռքի ակտիվ միջամտությունը սկսեցին խանգարել թուրք-հայկական հարաբերությունների բնականոնացման գործընթացին»։
[In addition to the negative effect of the border issue and the Nagorno-Karabakh conflict, the politicization of the “genocide” claims after Robert Kocharian’s accession to power and the active involvement of the Armenian Diaspora started to hamper the normalization process of Turkish-Armenian relations.]
(էջ 127)՝
«Թուրքիան վրդովվել է այն բանից, որ Հայաստանը մեղադրում Է Օսմանյան Թուրքիային, թե նա իրագործել է «ցեղասպանություն», որի մասին կան լուրջ կասկածներ և տակավին բուռն բանավեճ է ընթանում»:
[“Turkey felt aggrieved that Armenia accused Ottoman Turkey of having committed “genocide” about which serious doubts remain and intense discussion is still going on.”]
(էջ 127)՝
«Ամփոփենք. երկու պետությունների հարաբերությունների բնականոնացումը խոչընդոտող արգելքներ են մնում այն խնդիրները, որոնք առնչվում են ընդհանուր սահմանի ճանաչմանը, Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանը և «ցեղասպանության» հարցը»։
[“To sum up, problems associated with the recognition of the common border, the Nagorno-Karabakh conflict and the “genocide” issue have remained barriers to the normalization of relations between the two nations.”]
(էջ 130)՝
«Սահմանի հարցը դարձավ էլ ավելի բարդ և դժվար լուծելի, երբ «ցեղասպանության» հարցն առավել լայնորեն սկսեց քննարկվել միջազգային ասպարեզում»։
[“The border issue has become more complex and less solvable as the “genocide” issue has become more widely discussed on international arena”]
(էջ 130)՝
«Այն հարցը, թե արդյո՞ք «ցեղասպանության» ճանաչումը Թուրքիայի կողմից կարող է հանգեցնել Թուրքիայից հայերի տարածքային պահանջներին դրված է հայկական հասարակական կարծիք ձևավորողների օրակարգում, ինչը բացահայտորեն համապատասխանում է ամենալայն առումով հայ հայկական հասարակական կարծիքի սպասելիքներին»։
[The question of whether the recognition of the “genocide” by Turkey may lead to Armenian territorial demands from Turkey is being kept on the agenda by Armenian opinion makers and apparently meets the expectations of the Armenian public opinion very widely defined.]
(էջ 130)՝
«Այդուամենայնիվ, Թուրքիայի պնդումը սահմանը ճանաչելու խնդրի վերաբերյալ իմաստ ունի, եթե այն կապվում է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանը և «ցեղասպանության» հարցի քաղաքականացման վնասաբեր արդյունքներին»։
[“However, Turkey’s insistence on the issue of the recognition of the border makes sense once linked to the Nagorno-Karabakh conflict and the detrimental effects of the politicization of the “genocide” issue.”]
(էջ 132)՝ Ենթավերնագրերից մեկի խորագիրն է՝
««Ցեղասպանության» չհիմնավորված պնդումների ազդեցությունը երկկողմ հարաբերությունների վրա»։
[“The Impact of “Genocide” Claims on Bilateral Relations.”]
(էջ 132)՝
««Ցեղասպանության» հարցը, որը բազմաթիվ եվրոպական խորհրդապանների ուշադրությունն է գրավել, շատ լրջորեն սրում է թուրք-հայկական հարաբերությունները»։
[The “genocide” issue, which has come to the attention of many Western parliaments, strains Turkish-Armenian relations very severely.”]
(էջ 133)՝
«Մինչև 1991 թվականը «ցեղասպանությունը» ճանաչելու մասին բանավեճը կապված չէր երրկողմ հարաբերությունների հետ, քանի որ անկախ հայկական պետություն այդ ժամանակ չկար»։
[“Until 1991, the debate on the recognition of the “genocide” was not linked to bilateral relations, since an independent Armenian state did not exist at the time.”]
(էջ 133)՝
«Սակայն, Ռոբերտ Քոչարյանի նախագահ ընտրվելուց հետո, Հայաստանը որոշեց ներառել «Ցեղասպանության» հարցը կառավարության օրակարգի մեջ»։
[“However, after Robert Kocharian’s election as the President, Armenia decided to integrate the “genocide” issue in the governmental agenda.”]
(էջ 133)՝
«Այս համատեքստում կարելի է պնդել, որ Հայաստանի կառավարությունը դիտում էր «ցեղասպանության» հարցը որպես կարևոր ռեսուրս միջազգային ասպարեզում հաղորդակցվելու իր ռազմավարության համար»։
[“In this context, it can be argued that the Armenian government has perceived the “genocide” issue as an important asset for its international communications strategy.”]
(էջ 133)՝
«Ազգային խորհրդարաններում «ցեղասպանության» ճանաչման վերաբերյալ Թուրքիայի պաշտոնական դիրքորոշումն այն է, որ այս փորձերը չունեն իրավական հիմք և Թուրքիային [որևէ կերպ] չեն պարտադրում»։
[The official Turkish position towards the recognition of the “genocide” in national parliaments claims that these attempts have no legal basis and do not bind Turkey.]
(էջ 133)՝
«Սակայն, չպետք է մոռանալ, որ այն պահից, երբ որևէ խորհրդարան ճանաչում է 1915 թվականի սարսափելի դեպքերը որպես “ցեղասպանություն”, տվյալ երկրում այդ խնդիրը դառնում է փաստ»։
[“However, it should not be forgotten that once a specific parliament identifies the terrible events of 1915 as “genocide”, the issue becomes a fact in that particular country.”]
(էջ 133)՝
«2001 թվականին Ֆրանսիայի խորհրդարանում «ցեղասպանության» ճանաչումից հետո բանավեճերն այն մասին, թե ինչպես պետք է անվանել այդ կոտորածները հանկարծակի դադարեցին»։
[After the recognition of the “genocide” in the French parliament in 2001, the discussions about how to label these massacres have suddenly ended.]
(էջ 133)՝
«Բայց երբ [Ֆրանսիայի] խորհրդարանը ճանաչեց այն, ֆրանսիական մամուլը գրեթե միաձայն սկսեց իբրև «ցեղասպանություն» գնահատել 1915 թվականի դեպքերը»։
[However, once the parliament recognized it, the French press started almost unanimously to consider 1915 events as “genocide”.]
(էջ 133)՝
«Խնդրի մյուս հարթությունը սերտորեն առնչվում է հայկական Սփյուռքի գործունեության օրինականության (լեգիտիմության) հետ։ Այն փաստը, որ Հայաստանի կառավարությունը պաշտոնապես պնդում է, որ Թուրքիան ճանաչի 1915 դեպքերը, հաղորդում է Սփյուռքի կազմակերպություններին լրացուցիչ լեգիտիմություն։ Հայաստանի կառավարություն չունի ուղղակի և ամբողջական վերահսկողություն «ցեղասպանության» հարցի միջազգային ճանաչման գործընթացի վրա»։
[Another dimension of the problem is deeply related with the legitimacy of the Armenian Diaspora’s activities. The fact that the Armenian government officially insists that Turkey acknowledge the events of 1915 gives an additional legitimacy to the Diaspora organizations. The Armenian Government does not have direct and full control over the process of the international recognition of the “genocide” issue.]
(էջ 133)՝
«Օրինակ, 2006 թ. մայիսին Ֆրանսիայի խորհրդարանի օրակարգում հայտնված՝ «Հայոց ցեղասպանության» ժխտումը քրեականացնող օրենքը Երևանից ուժեղ աջակցություն չստացավ»։
[For instance, the bill for the criminalization of the denial of the “Armenian genocide” which came on the agenda of the French Parliament in May 2006 did not find strong support in Yerevan.]
(էջ 134)՝
Ֆրանսիայի կառավարությունը հուսահատ փորձեր է անում հաղթահարելու «Հայկական Ցեղասպանության» ժխտումը քրեականացնող՝ դեռևս օրենք չդարձած նախագծի ազդեցությունները։
[The French government tries desperately to overcome the effects of the bill of criminalizing the denial of “Armenian Genocide” which is still not law.]
(էջ 134)՝
«Մյուս կողմից, «ցեղասպանության» չհիմնավորված պնդումները լռության մատնելու Թուրքիայի գործողություններն այլևս արդյունավետ չեն և միայն ժամանակի վատնում են»։
[Turkey’s policies to pass over the “genocide” claims in silence are no longer sustainable and serve only to save the day.]
(էջ 134)՝
«Ամփոփենք. «ցեղասպանության» չհիմնավորված պնդումները, թվում է, ներկայացնում են Թուրքիայի և Հայաստանի միջև առավել անլուծելի խնդիրը, քանի որ երկու երկրները լիովին հակառակ և չափազանց կարծր մոտեցումներ ունեն այդ հարցի վերաբերյալ»։
[To sum up, the “genocide” claims seem to constitute the most unsolvable problem between Turkey and Armenia, since both countries have absolutely opposite and hard core approaches to the issue.]
(էջ 134)՝
«Դեռ ավելին, նախկին նախագահ Տեր-Պետրոսյանի ռազմավարությունը դիտվում է իբրև սխալ, որովհետև, թեև վերջինս, չնայած ուժեղ քննադատությանը, մի կողմ դրեց «ցեղասպանության» հարցը, Թուրքիան համապատասխան քայլերով չպատասխանեց հարաբերությունները բնականոնացնելու նրա դրսևորած բարի կամքին»։
[Furthermore, the strategy of the former President Ter-Petrossian, who despite strong criticism put aside the ″genocide″ issue, is perceived as a mistake, since Turkey did not reciprocate his goodwill by normalizing relations.]
(էջ 134)՝
«Այնուհանդերձ, Հայաստանի կառավարությունը չի կարող հրապարակավ քննադատել «ցեղասպանության» միջազգային ճանաչման գործում Սփյուռքի հաջողված նախաձեռնությունը»։
[However, the Armenian government cannot publicly criticize a successful initiative of the Diaspora achieved in the field of international recognition of the “genocide.”]
(էջ 134)՝
«Հայաստանում չկա որևէ հատուկ գործող օրենք, որով քրեականացվում է «հայկական ցեղասպանության» ժխտումը»։
[There is not any specific law criminalizing the denial of the “Armenian Genocide” in force in Armenia.]
(էջ 137)՝
«Հայաստանի հետ հարաբերությունների վերջին կարևոր խնդիրները, որոնք ազդել են ԵՄ-ի հետ բանակցային գործընթացի վրա, կապված են «ցեղասպանության» չհիմնավորված մեղադրանքերի հետ»։
[The last important dimension of Armenia relations that influence the negotiation process with the EU is related with the ″genocide″ allegations.]
(էջ 137)՝
«Քանի դեռ «Հայոց ցեղասպանության» ճանաչումը չի հանդիսանում Կոպենհագենյան չափանիշ, այս չհիմնավորված մեղադրանքերը չեն կարող խոչընդոտել Թուրքիայի հետ բանակցությունների մեկնարկմանը»։
[Since recognizing the ″Armenian genocide″ is not one of the Copenhagen criteria, these allegations did not pose a problem while starting negotiations with Turkey.]
(էջ 137)՝
«Մյուս կողմից, նույնիսկ Եվրոպական խորհրդարանը, ինչպես նաև Եվրոպական Միության առաջատար անդամ երկրները, ինչպիսիք են՝ Գերմանիան, Ֆրանսիան, Բելգիան, Հունաստանը, Իտալիան և Նիդերլանդները, ընդունել են «ցեղասպանության» չհիմնավորված մեղադրանքները»։
[On the other hand, even the EP, let olone the parliaments of leading EU member countries such as Germany, France, Belgium, Greece, Italy and Netherlands, adopted the “genocide” allegations.]
(էջ 137)՝
««Ցեղասպանությունը» ընդունած ԵՄ-ի անդամ երկրների հիմնական տեսակետն այն է, որ փակելով իր սահմանը, Թուրքիան պատժում է մի ժողովրդի, որի նկատմամբ անցյալում «ցեղասպանություն» է իրականացրել»։
[The general opinion in the EU member countries that adopted the ″genocide″ is that, by closing its borders, Turkey is now punishing a people against which it perpetrated ″genocide″ in the past.]
(էջ 137)՝
«…ԵՄ-ն օտարելով Թուրքիային` հաճախակի բարձրաձայնելով «ցեղասպանության» հարցի մասին, անուղղակիորեն վնասում է Հայաստանին և ստեղծում պարադոքսալ իրավիճակ»։
[…an EU alienating Turkey by frequently giving voice to the ″genocide″ issue damages Armenia indirectly and creates a paradoxical situation.]
(էջ 139)՝
«…ամբողջ հայության ընկալումները Թուրքիայի մասին կառուցված են «ցեղասպանության» հարցի շրջանակի մեջ, որը հայկական ազգային ինքնության հիմքն է»։
[…all Armenian perceptions towards Turkey are constructed within the framework of the ″genocide″ issue, which is the foundation of Armenian national identity.]
(էջ 142)՝
«Չնայած ակնհայտ առավելություններ կան «Եվրոպական Հարևանության Քաղաքականություն» ծրագրի մեջ Հայաստանն ընգրկելու և Թուրքիայի՝ Եվրոպական Միությանն անդամակցելու հարցում, Եվրոպական Միության որոշ անդամ երկրներ «ցեղասպանության» ճանաչումը դնում են որպես նախապայման Եվրոպական Միություն Թուրքիայի անդամակցության համար՝ փչացնելով թուրք-հայկական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը»։
[While there are obvious advantages in inclusion of Armenia in the European Neighborhood Policy, and in Turkish membership in the EU, some member states of the EU set the recognition of “genocide” as a condition for Turkish accession to the EU, spoiling the normalization process of the Turkish-Armenian relations.]
(էջ 142)՝
«Մոտ ապագայում, թվում է, կողմերի համար անհնար կլինի փոխել «ցեղասպանության» չհիմնավորված մեղադրանքների և Ղարաբաղյան հակամարտության հարցում իրենց դիրքորոշումները, որոնք և այդ երկու երկրների միջև հիմնական խնդիրներն են»։
[In near future, it seems impossible for the parties to change their standings towards the issues of ″genocide″ allegations and Karabakh conflict, which are the primary problems between the two countries.]
(էջ 142)՝
«Ոչ Թուրքիան պաշտոնապես կճանաչի «ցեղասպանությունը», ոչ էլ Հայաստանը հետ կկանգնի այդ չհիմնավորված մեղադրանքներից և «ցեղասպանությունը» միջազգայնորեն ճանաչելու իր նպատակից»։
[Neither Turkey will recognize the ″genocide″ officially, nor will Armenia compromise these allegations and it’s target of achieving international recognition of ″genocide″.]
(էջ 142)՝
«Այս համատեքստում, որպեսզի հնարավոր լինի երկխոսության գործընթաց սկսել դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու համար, թվում է, անհրաժեշտ է երկու երկրների հարաբերությունների կարգավորումը դիտել «ցեղասպանության» չհիմնավորված մեղադրանքներից և Ղարաբաղի հակամարտությունից անջատ։
[Within this context, in order to be able to start a dialogue process for establishing diplomatic relations, handling the relations of the two countries independently from the ″genocide″ allegations and Karabakh conflict seems essential.]
(էջ 143)՝
«Շատ էական է ազատել թուրք-հայկական հարաբերություններ այն ճնշումներից, որոնք առնչվում են սահմանի ճանաչման խնդրին, Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանը և «ցեղասպանության» չհիմնավորված մեղադրանքերին ու բարելավել հարաբերությունները լայն շրջանակներում»։
[It is crucial that the Turkish-Armenian relations, which have been tied to the border recognition question, Nagorno-Karabakh conflict and the ”genocide” allegations, break free from these pressures, and improve the relations within a wider framework.]
Հայերեն